Narciarstwo

Narciarstwo to jedna z głównych atrakcji sportowych w sezonie zimowym w naszym regionie. Odwiedza nas bardzo dużo gości gotowych na zimowe szaleństwo na stoku 🙂 Narty, snowboard czy sanki dla najmniejszych- wszyscy znajdą coś dla siebie. Kto jednak wymyślił pierwsze narty oraz skąd tak naprawdę się wywodzą? Z okazji skoków narciarskich, które niedługą się odbędą się w Zakopanem, postanowiłam przedstawić wam krótką historię narciarstwa.

 

 Narciarze na Hali Gasienicowej 1913, Fotografia z archiwum Muzeum Tatrzańskiego
Narciarze na Hali Gasienicowej 1913, Fotografia z archiwum Muzeum Tatrzańskiego

Początki narciarstwa

Historia nart, jak podają niektóre źródła, sięga 9 000 lat wstecz, kiedy to mieszkańcy Azji środkowej (okolice Bajkału i gór Ałtaj) używali nart do poruszania się po śniegu podczas polowania oraz do komunikacji. Taki sposób przemieszczania się w warunkach zimowych był szybszy i sprawniejszy. Jednak ze względu na znalezione rysunki naskalne w Norwegi (datowane na ok. 5 000 – 3 000 lat temu) oraz najstarszą znalezioną nartę (ok. 4 000 lat temu w miejscowości Hoting) to właśnie Skandynawię uznaje się za stolicę narciarstwa.

Typy nart

Przyjmuje się, że narty zaczęły być używane jednocześnie w kilku regionach. Różniły się od siebie kształtem oraz długością, co miało związek z panującym klimatem czy ukształtowaniem danego regionu. Można podzielić narty na 3 kategorie :

południowe– krótkie, bez podbicia skórzanego ale z wyżłobieniem na stopę (występowały od południowej Skandynawii na północy aż po Polskę na południu),
arktyczne– z wygiętymi ku górze końcami, wyłożone futrem oraz wyposażone w rzemienie do mocowania stopy (występowały w północnej Skandynawii i na Syberii),
północne– asymetryczne; różna długość nart; lewa, tzw.narta ślizgowa, była dłuższa, prawa – narta odbijająca- krótsza, podbita skórą (występowały wyłącznie w rejonie Finlandii).

 

Początkowo przy nartach wykorzystywano również kij, który pomagał w sterowaniu i hamowaniu. Mógł również posłużyć jako broń podczas polowań.
Rozwój narciarstwa, jako dyscypliny sportowej, rozpoczął się dopiero w XIX wieku. Pierwsze narty, zbliżone do współczesnych, powstały w Norwegii, w miejscowości Telemark. To właśnie tam przez ponad 50 lat były tworzone i udoskonalane przez stolarza Sondre Norhaima. Do jego zasług można przypisać – wycięcie na wysokości stopy i poszerzone końce. Poprawił również wiązania , które początkowo były zwykłymi rzemieniami lub plecionką teraz podtrzymywały piętę buta.

W XIX wieku narciarstwo dotarło do najdalszych zakątków świata, w tym do Ameryki Północnej, Australii i Nowej Zelandii. W popularyzacji nart ważną role odegrał również Norweg Fridtjof Nansen, który w ciągu 39 dni w 1888 roku na nartach przemierzył Grenlandię.

Pierwsze zawody

Pierwszy bieg narciarski odbył się w 1843 roku w Tromsø. Zawodnicy mieli do pokonania 5 km. Nieco później bo w 1868 r. w Christiani zorganizowano pierwsze zawody w skokach narciarskich. W tym okresie oceniano jedynie styl jazdy, nie liczono natomiast czasu. Bardziej popularne były biegi niż slalomy. Te ostatnie zaczęły być słynne dopiero w krajach alpejskich, stąd też wzięła się nazwa : narciarstwo alpejskie. Zapoczątkował je Matias Zdarski, który zainspirowany ekspedycją Fridtjofa Nansena sprowadził narty z Norwegii. Gdy okazało się, że nie zdają egzaminu na alpejskich stokach rozpoczął eksperymenty; wydłużył długość nart do 190 cm, dodał metalowe wiązania oraz wprowadził dwa kijki. Te ulepszenia pozwoliły na większą kontrolę podczas zjazdu w tym prędkości czy przy hamowaniu.

Związki narciarskie

Początek XX przyniósł mocny rozwój w narciarstwie. Powstało wiele szkół oraz ośrodków sportów zimowych. Zaznaczył się wyraźny podział na narciarstwo klasyczne i zjazdowe. W 1921 r. w Wielkiej Brytanii odbyły się pierwsze mistrzostwa kraju w narciarstwie zjazdowym, w konkurencjach: bieg zjazdowy oraz slalom. Pięć lat później narciarstwo oficjalnie uznano za dyscyplinę olimpijską.

WS_Magia_nart_neg_s_000_07, Fotografia z archiwum Muzeum Tatrzańskiego
WS_Magia_nart_neg_s_000_07, Fotografia z archiwum Muzeum Tatrzańskiego

 

Technologia nart

Narty początkowo były wykonywane z drewna a w szczególności z jesionu i hikori. Eksperymentowano nad sterownością i stabilnością nart. Modyfikowano długość , taliowanie oraz zapięcia- wymieniono je na metalowe. Głównym celem konstruktorów było wzmocnić konstrukcję a przez to wytrzymałość nart. Pierwsze eksperymenty z warstwowymi nartami nie dały pożądanych rezultatów – rozklejały się. Prawdziwą rewolucję przyniosło zastosowanie włókna węglowego z którego w 1959 r.  Fred Langendorf i Art Molnar zaprojektowali narty karbonowe.

 

Narciarstwo w Polsce

 

Początki narciarstwa w Polsce sięgają XVI wieku. Pierwsza wzmianka ukazała się w dziele Sarmatiae Europeae z 1578 roku. Najpopularniejszymi nartami były karple – około 40 cm deseczki połączone poprzecznymi deszczułkami. Mocowane były do nóg za pomocą rzemieni. W użyciu były również narty ślizgowe oraz narty błotne. Narty przywędrowały do nas z Rosji a wykorzystywane był przede wszystkim przez górali w celu poruszania się po śniegu.

AF17517-IV-57 FIS 1939 Zakopane, Fotografia z archiwum Muzeum Tatrzańskiego
AF17517-IV-57 FIS 1939 Zakopane, Fotografia z archiwum Muzeum Tatrzańskiego

 

Narty Barabasza

Zmiana klimatu a co za tym idzie łagodniejsze zimy przyczyniły się do zniknięcia nart z codziennego użytku w XVIII wieku. Powróciły na nowo wiek później za sprawą Stanisława Barabasza. W 1888 r. zaprojektował i wykonał narty na podstawie opowieści od syberyjskiego zesłańca. Przed osiedleniem się w Zakopanem Barabasz uczył się jazdy na nartach w Krakowie jednak tylko nocą aby uniknąć drwin przechodniów 🙂 Na Podhalu został dyrektorem Szkoły przemysłu Drzewnego i zaczął produkować narty zaprojektowane przez siebie.

Do popularyzacji nart przyczynili się również Mariusz Zaruski- słynny narciarz,  Kazimierz Hamerling, Marian Małaczyński, Józef Schnaider, Marian Smoluchowski i Tadeusz Smoluchowski. W 1904 roku do Polski został zaproszony Matias Zdarski w celu przeprowadzenia pierwszego kursu jazdy na nartach.

TCO_R5_11 M Zaruski i R Kordys na Zawodach 1908 - 311-229-KA030.Fotografia z archiwum Muzeum Tatrzańskiego
TCO_R5_11 M Zaruski i R Kordys na Zawodach 1908 - 311-229-KA030.Fotografia z archiwum Muzeum Tatrzańskiego

 

Stanisław Barabasz wraz z Mariuszem Zaruskim i Mieczysławem Karłowiczem utworzyli w 1907 roku Karpackie Towarzystwo Narciarzy oraz Zakopiański Oddział Narciarzy. Celem organizacji było propagowanie narciarstwa. Rok później powstał podręcznik 'Narty i ich życie’ napisany przez Romana Kordysa. W tym czasie miały miejsce również pierwsze zawody w biegach płaskich, terenowy bieg zjazdowy w Sławku oraz skoki we Lwowie. W 1919 r. powstał Polski Związek narciarski a w 1929 r. w Zakopanem odbyły się pierwsze międzynarodowe zawody narciarskie.

Po dzień dzisiejszy narciarstwo jest główną atrakcją i świetnym pomysłem na aktywne spędzenie ferii. Od kilku lat dużą popularnością cieszy się również snowboard. Podhale posiada wiele wyciągów oraz instruktorów uczących jazdy. Piękna natura, dobre warunki narciarskie oraz kultura góralska przyciąga co roku rzesze turystów. W naszej Villi mogą Państwo nie tylko podziwiać kolekcję pięknych przedwojennych nart ale również jest to świetna baza wypadowa do wielu stoków w okolicy 🙂 Do zobaczenia 🙂

You cannot copy content of this page